Edukacja rodzica i opiekuna
Bezwzględnie trzeba odwiedzić gabinet stomatologiczny, gdy dziecko ma wszystkie zęby mleczne, czyli w wieku 3-4 lata.
Lekarz oceni, czy wszystkie zęby rozwinęły się prawidłowo, czy dziecko ma prawidłowy zgryz oraz czy nie wystąpiły początki próchnicy. Nie zwlekajmy z wizytą, gdy na zębie pojawiła się jakakolwiek zmiana np. matowa plamka w kolorze zęba czy ciemna dziurka. To znak, że kwasy powstałe pod wpływem znajdujących się w buzi bakterii zniszczyły szkliwo i mogą spowodować destrukcję głębiej położonych tkanek zęba.
Zęby mleczne wymagają leczenia i nie wolno tego bagatelizować. Mają inną budowę niż stałe, dlatego próchnica rozwija się w nich bardzo szybko.
Nieleczona próchnica jednego zęba w szybkim tempie może zainfekować pozostałe mleczaki, jak również wyżynające się zęby stałe.
Czasem prowadzi do ropnych powikłań, które zazwyczaj kończą się usunięciem zęba. A zbyt wczesne pozbycie się mleczaka może spowodować wadę zgryzu.
Kiedy jest najlepszy czas na pierwszą wizytę u dentysty?
Do stomatologa powinno się pójść, gdy dziecko skończy pół roku, a więc wtedy gdy pojawiają się pierwsze zęby mleczne (są to zazwyczaj dolne siekacze).
Lekarz sprawdzi, czy proces ząbkowania się rozpoczął i czy przebiega prawidłowo. Poinstruuje jak zadbać o higienę jamy ustnej Twojego maluszka, czyli jak czyścić dziąsła i zęby, na co zwracać uwagę, żeby zapobiec próchnicy.
Na kontrolę warto chodzić co 3 miesiące, aby upewnić się, że w buzi dziecka nie dzieje się nic złego.
Higiena jamy ustnej u najmłodszych
- Przed pojawieniem się w buzi pierwszych ząbków czyść dziecku dziąsła. Najlepiej nawiniętym na palec gazikiem, ligniną lub specjalnym czyścikiem nałożonym na palec, namoczonym w przegotowanej wodzie.
- Jak najwcześniej zacznijcie używać szczoteczki. Wtedy dziecko szybko wyrobi w sobie nawyk mycia zębów. Kup 2 szczoteczki dostosowane do wieku dziecka (dla najmłodszych oznaczone są symbolem „0-2”). Jedna będzie służyła dziecku do zabawy i gryzienia dzięki czemu oswoi się z przedmiotem. Drugą taką samą przeznacz na mycie zębów. Gdy Twoja pociecha nauczy się myć zęby szczoteczką manualną, dopiero wtedy może używać szczoteczki elektrycznej z końcówką przeznaczoną dla dzieci.
- Stosuj pasty wyłącznie dla dzieci. Dostępne są pasty bez fluoru, którymi możesz myć pierwsze mleczaki – dziecko może ją bezpiecznie połykać oraz te z fluorem przeznaczone dla starszych dzieci. Są one kolorowe i mają owocowe smaki, co zachęca dzieci do mycia. Wybierz pastę odpowiednią do wieku dziecka.
- Myjcie zęby przynajmniej dwa razy dziennie, tj. rano i wieczorem. Przed snem mycie zębów jest najważniejsze, ponieważ nocą stężenie kwasów próchnicotwórczych jest najwyższe. W nocy dawaj dziecku do picia wodę lub herbatki bez cukru.
- Pamiętaj o systematycznym fluoryzowaniu zębów. Zabieg polega na pokryciu wyleczonych i umytych zębów lakierem z fluorem. U małych pacjentów powinno się go powtarzać co 3 miesiące.
- Jak najwcześniej zacznij uczyć dziecko samodzielnego szczotkowania zębów. Pamiętaj jednak, że powinno ono używać szczoteczki tylko pod nadzorem dorosłego, by nie zrobić sobie nią krzywdy.
Urazy zębów
Urazy zębów mogą zdarzyć się w każdym wieku i dotyczą zarówno zębów mlecznych i jak i stałych. Szczególnie narażone na tego typu urazy są górne siekacze centralne tzw. jedynki, czego bezpośrednią przyczyną jest fakt, że wyrzynają się one jako pierwsze zęby i wystają podpierając wargę górną. Upewnij się, co zrobić w sytuacji, gdy podczas zabawy w domu lub na dworze twój maluszek ukruszy, złamie albo wybije sobie mleczaka lub ząb stały.
Wybity ząb
Jest to całkowite przemieszczenie zęba poza zębodół. Najczęściej dochodzi do niego wskutek urazu mechanicznego.
Jeśli u Twojego dziecka dojdzie w wyniku urazu do wybicia zęba powinieneś jak najszybciej udać się do stomatologa. W międzyczasie wykonaj parę prostych kroków, aby zwiększyć szansę na utrzymanie zęba w jamie ustnej:
- Zachowaj spokój i odszukaj wybity ząb. Nie chwytaj go za korzeń, staraj się trzymać go za koronę.
- Jeśli nie widzisz wyraźnych uszkodzeń to po przepłukaniu zęba solą fizjologiczną możesz go samemu umieścić w zębodole ( czyli w mijscu gdzie ząb znajdował się przed urazem). Następnie poleć dziecku zagryźć kawałek gazy, chusteczki i natychmiast udaj się do gabinetu stomatologicznego, gdzie lekarz dentysta przeprowadzi dalsze postępowanie.
- Jeśli nie jesteś w stanie samemu umieścić zęba w zębodole to umieść go w jednym z następujących płynów: sól fizjologiczna, płyn do soczewek, mleko, ślina. Nie należy przechowywać wybitego zęba w zwykłej wodzie wodociągowej.
- Specjalista spróbuje osadzić ząb na swoim miejscu i unieruchomi go na jakiś czas. Dlatego po kilku dniach konieczna jest wizyta kontrolna. Podczas niej lekarz sprawdzi, czy ząb zachował swoją żywotność, czy nie obumarł. Jeśli tak się stało, konieczne będzie leczenie kanałowe. Pamiętaj, że po urazie zęba niezwykle ważna jest higiena jamy ustnej . Musi być ona wyjątkowo staranna , żeby nie powstał stan zapalny dziąsła wokół uszkodzonego zęba. Postaraj się, by przez kil ka dni dziecko obyło się bez smoczka lub ssania kciuka, nie wkładał do buzi twardych przedmiotów, aby niechcący nie spowodować przemieszczeń zębów. Wprowadź dietę półpłynną.
Zwichnięty ząb
Jeśli ząb został zwichnięty czyli pozostał w zębodole, ale jest ułożony pod niewłaściwym kątem maluch powinien jak najszybciej (najlepiej w ciągu godziny) trafić do lekarza. Stomatolog oceni miejsce urazu i umieści ząb na swoim miejscu w zębodole. Postępowanie jest takie same jak w przypadku zęba wybitego.
Ząb wciśnięty w dziąsło
Ząb wciśnięty w dziąsło to bardzo częsty i groźnie wyglądający u dziecka uraz. Choć zwykle wciśnięty w dziąsło ząbek sam „ustawia się” na swoim miejscu, malucha powinien obejrzeć stomatolog. Zdecyduje on, czy smyk nie wymaga specjalistycznej pomocy.
Ukruszony ząb
Ukruszenie się na skutek urazu nawet niewielkiego fragmentu zęba może ale nie musi spowodować u dziecka dotkliwy ból. Gdy pociecha ukruszy sobie ząb, powinna jak najszybciej znaleźć się na konsultacji w gabinecie stomatologicznym. Leczenie zależy od tego, jaka powierzchnia zęba została uszkodzona. Jeśli ukruszył się mały kawałek w obrębie szkliwa, lekarz jedynie wygładzi jego brzegi. Gdy ukruszona została znaczna część rodzic powinien ją odnaleźć, umieścić w pojemniku z solą fizjologiczną lub śliną dziecka i zawieźć do stomatologa. Przyklei on brakujący kawałek zęba – pod warunkiem jednak, że odłamany fragment idealnie pasuje do pozostałej części. W przeciwnym razie stomatolog odbuduje ząb, używając do tego materiału kompozytowego.
Rozcięcie wargi na skutek urazu mechanicznego. Gdy Twój rychliwy szkrab przewrócił się i rozciął sobie wargę:
- Postaraj się go szybko uspokoić
- Następnie delikatnie przemyj ranę bieżącą chłodną wodą
- Spróbuj zatamować krwawienie, uciskając uszkodzone miejsce tamponem z jałowej gazy
Słowniczek
Próchnica
Próchnica butelkowa określana również mianem próchnicy kwitnącej. Pojawia się zwykle niespodziewanie i szybko rozprzestrzenia na wiele zębów. Pierwszym symptomem próchnicy butelkowej są niewinnie wyglądające białe plamki na szkliwie, następnie obejmuje ona kolejne warstwy zęba i prowadzi do całkowitej destrukcji koron zębowych. Próchnica tego typu pojawia się najczęściej u dzieci wcześnie ząbkujących, u których proces mineralizacji był zbyt krótki. Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu próchnicy u dzieci jest picie płynów i jedzenia pokarmów bogatych w cukry (mleko, soczki, herbatki) przed snem, bądź w nocy. Dlatego należy unikać podawania dzieciom bogatych w cukry pokarmów przed snem.
Fluoryzacja
Do zabiegu fluoryzacji wykorzystuje się związki fluoru w postaci pianek o owocowym smaku, lakierów fluorowych lub past.. Fluor jest bardzo ważny dla zdrowia zębów mlecznych i zębów stałych. Szkliwo zębów zbudowane jest z tzw. hydroksyapatytów, które odpowiadają za jego wytrzymałość. Fluor wchodzi w reakcje z hydroksyapatytami szkliwa, z których powstają związki fluoroapatytowe, odporne na kwaśne środowisko jamy ustnej. Uzyskujemy dzięki temu ochronę zębów przed demineralizacją szkliwa, a w efekcie przed próchnicą. Ponadto fluor doprowadza do remineralizacji drobnych ubytków szkliwa i ma działanie przeciwbakteryjne.
Lapisowanie
Zabieg stosowany na ząbkach mlecznych u bardzo małych dzieci lub dzieci niewspółpracujących. Pokrywa się ząbki azotanem srebra o właściwościach antybakteryjnych, preparat wnika w tkanki zęba i zahamowuje próchnicę. Zabieg raczej leczniczy aniżeli profilaktyczny ale można zastosować go na początek leczenia, celem adaptacji dziecka do leczenia. Jedynym minusem jest fakt, ze zęby po takim zabiegu mają charakterystyczny czarny kolor.
